Contraposición. República de las Ideas

Hai uns meses especulouse coa posibilidade de que Pedro Sánchez adiantase a convocatoria das eleccións xerais para facelas coincidir cos comicios locais previstos para o último domingo do vindeiro mes de Maio. Falábase de que tal opción podería maximizar os resultados do PSOE nas urnas. Dado que nesa mesma cita primaveral van ser elixidas as Cámaras lexislativas dalgunhas CC.AA., a eventualidade de semellante coincidencia suscitou unha notábel preocupación naqueles baróns socialistas que dispoñen dunha influenza importante nos segmentos do electorado mais reticentes aos acordos parlamentares con forzas como ERC ou Bildu.

Finalmente, tal hipótese non vai ter lugar. Como ocorreu no ano 2019, a convocatoria local e autonómica ficará singularizada, permitindo comprobar a maior ou menor vixencia da tradición que sinala un comportamento diferencial dos votantes cando se trata de elixir a representación nos concellos e nas Cortes estatais. No territorio galego existen diversos exemplos que certifican esa dualidade electoral. Por citar dous moi relevantes: a prolongada hexemonía da candidatura nacionalista encabezada por Lores na cidade de Pontevedra e a hiper-maioría absoluta acadada por Caballero na cidade de Vigo. En todos estes casos, non se deu unha translación automática ás cifras rexistradas nos comicios estatais e galegos, demostrando a consistencia da especificidade de certas dinámicas políticas locais e o fracaso das pretensións uniformizadoras á hora de captar os apoios electorais.

No ámbito galego, a convocatoria do vindeiro mes de Maio permite adiantar algunhas certezas pouco discutíbeis: a forza política con maior número de votos e de representantes nas corporacións municipais será o PP; o PSdG manterá unha maior presenza da que, en termos relativos, posúe hoxe no Parlamento do Hórreo; o BNG seguirá conservando unha ampla representación espallada por todo o territorio do País e as Mareas que agromaron no ano 2015 confirmarán o devalo constatado hai catro anos.

Neste momento, as incógnitas principais radican na composición final dos concellos das sete cidades e nas maiorías resultantes nas Deputacións provinciais. En ambos casos -e coa única posíbel excepción ourensá- o PP necesita acadar unha maioría absoluta dos escanos para asegurar o goberno desas institucións. Semellante obxectivo presenta un elevado nivel de dificultade dados os precedentes das últimas consultas. Por citar catro exemplos significativos: dende hai 30 anos, o partido de Feijoo e Rueda apenas gobernou en Vigo, A Coruña, Santiago e Pontevedra. Todos os indicios apuntan a que, nesas cidades, seguirá na oposición a partir de Maio. A súa esperanza está depositada en Ourense e Ferrol.

Mais unha vez, asistiremos á combinación da falta dun debate serio e sistemático sobre o papel das Deputacións co desenvolvemento de campañas intensas para acadar aqueles resultados que posibiliten o control desas entidades durante os vindeiros catro anos. A reconsideración do funcionamento destas institucións ou a súa refundación nun cadro administrativo substancialmente diferente carece, hoxe por hoxe, dos apoios políticos e sociais que serían necesarios para acometer semellante tarefa.

Polo demais, a recente designación de Manuel Cabezas e Francisco Rodríguez como candidatos do PP e do Partido Socialista á alcaldía de Ourense revela a dificultade que padecen estas dúas formacións para ofrecer novas caras ao corpo electoral da terceira cidade galega. A situación atípica vivida por mor da presenza dun populista como Jácome no cumio do concello non foi capaz de propiciar unha renovación nas propostas dos partidos que desempeñaron, no pasado, importantes responsabilidades de goberno. Con todo, este é un problema que vai mais alá dos limites territoriais da cidade das Burgas. Só no 2015 tivo lugar un cambio relevante na dinámica de acceso de novas persoas aos postos de goberno nalgunhas das cidades galegas. A inexperiencia, os erros na xestión e as divisións internas neutralizaron as potencialidades xeradas naqueles comicios municipais e propiciaron o retorno aos escenarios políticos habituais rexistrados nas últimas décadas.

*Xesús Veiga, economista, ex-deputado do Parlamento de Galicia, profesor xubilado da USC

O Congreso aprobou ter en consideración unha proposición de lei orgánica que reformará o Código Penal (CP) suprimindo os delictos de sedición e modificando o réxime dos delictos de desordes públicas. Tamén modificará o réxime dos delictos de calote (estafa), desfalco (apropiación indebida), falsidades e administración desleal para incorporar os conceptos comúns europeos na incriminación do uso fraudulento de cheques de viaxe e cartóns de crédito e adebedamento. 

      Xa dixemos hai poucas semanas nestas páxinas que a derrogación dos delictos de sedición era obrigada á vista do Dereito penal comparado dos demáis Estados da Unión Europea e USA, que descoñecen a sanción penal de condutas políticas non violentas nin intimidatorias, mesmo as incompatíbeis coa legalidade constitucional. Esta derrogación suporá a imposibilidade de seguer a reclamar xudicialmente por este delicto (si por malversación impropia- que é a que non se fai no proveito de seu- de diñeiro público)  a Carles Puigdemont e aos seus conselleiros e conselleira Toni Comín, Clara Ponsatí e Lluis Puig. Porque de ningún xeito pódese tipificar a súa conduta constitutiva de desordes públicas nin doutros delictos alternativos. Xa que logo, a “boutade” do Goberno de Pedro Sánchez fachendeando de que esta reforma habería traer Puigdemont perante a xurisdición española cualifícase por si propia e non fai máis que afortalar a estratexia procesual do xironés e dos seus conselleiros e conselleira perante os Tribunais europeos de Luxembourg ( UE)  e de Dereitos Humanos en Strasbourg.

 Agora ben, a reforma dos delictos de desordes públicas mantén un artigo no CP  que segue a punir condutas non violentas nin intimidatorias como delictos de desorde pública, cando un grupo de persoas ocupe sen permiso do seu titular locais, escritorios ou oficinas públicas ou privadas, mesmo as que estiver abertas ao público na altura. Trátase de condutas que non haberían constituir delictos, agás que se dean quer o elemento de violencia (vis absoluta) ou o de intimiddación (vis intimidatoria).

   Sen dúbida a maioría da investidura, que quitou adiante esta proposta no seu debate limiar, habería suprimir este delicto residual de desordes públicas sen violencia, como tamén facer cumprir a este Goberno as súas promesas incumpridas na derrogación da chamada lei mordaza e máis dunha pena incompatíbel coas finalidades constitucionais de rehabilitación, como é a prisión permanente revisábel. Pena que constitúe a máxima expresión dun populismo punitivo que sobrancea na dereita española e comeza sobrancear en amplos sectores da esquerda española.

*Xoan Antón Pérez-Lema, avogado e analista político

Europa se muere, ya está agonizando esperando defunción y funeral. No alarmo, reconozco y asumo la verdad. Hace un siglo Argentina y Venezuela estaban entre los países más ricos y hoy la realidad es muy diferente. En la actualidad países como Lituania, en 10 años, ya ha alcanzado el nivel de España. Francia, antes líder y entre los grandes, según el 75 % de su población piensa con dolor que está en declive y sufre un descontento social que pone en serio peligro su estabilidad política. Aunque aún se mantiene entre los diez países más importantes del mundo, en breve será superado por México.

Europa está muerta y no es consciente de ello. En el año 2040 sólo dos países seguirán estando entre los 10 más importantes, Alemania y Reino Unido y este no está en la Unión Europea y entre los 20 primeros se mantendrá Francia España e Italia estará cerca de los 40 países destacados del mundo. ¿Qué ha ocurrido si hasta hace poco tiempo se estaba entre los nueve países más grandes?

España un país en el que seis de cada diez jubilados cobra menos de mil euros. Estos siguen creciendo y con retribuciones futuras más deficientes. España con más 30 % de las pequeñas y medianas empresas a las puertas de la quiebra.

En estos momentos los países que lideran el mundo realmente son, en este orden: China, Estados Unidos, Japón, Alemania, India, Rusia, Reino Unido, Corea del Sur, Francia, Canadá y Australia. De entre todos esos países políticamente están más cercanos a China tanto India, Rusia, Corea del Sur y no olvidemos que el 45 % de la deuda de Estados Unidos está comprada por China y el que debe, nunca es independiente y por lo tanto siempre pierde. Eso puede darnos una idea de la evolución no sólo económica sino política que espera a Europa.

Lamentablemente podremos dar las gracias de convertirnos en el patio de recreo del resto del mundo siendo totalmente irrelevante. Hablo con claridad para concienciar del futuro que nos espera. Para ese momento en 2050 yo sólo seré, si vivo, un anciano de 83 años que la acompañará en su agonía a la espera del funeral. ¿Piensas que tenemos aún capacidad de reacción?, entonces ¿a qué esperamos? Reaccionemos si aún tenemos alternativas….

José Luis Ortiz Güell, funcionario

Na enésima edición do campionato de olladas cara o dedo no canto de ollarmos cara á lúa, salientou o pacto do Goberno do Estado con EH-Bildu para transferir as competencias de tráfico e seguranza viaria á Deputación Foral de Nafarroa, sen  que case ningúen lembrase que este acordo fora obtido xa no 2018 polo traballo do PNV e da anterior presidenta nacionalista do Goberno navarro, Utxue Barkos.

    Tamén semellan esquecer moitos que o PPdeG, dirixido por Núñez Feijóo, votara  a prol, na primavera de 2008, a proposición de lei que o Parlamento galego aprobara por unanimidade- por proposta de Anxo Quintana (BNG)-reclamando a transferencia destas competencias a Galicia e á súa Policía autonómica. Entón existía consenso para favorecer o traspaso dos funcionarios militares da Garda Civil de Tráfico na Galicia (case todos galegos) ao Corpo civil da Policía autonómica. Unha solución abertamente apoiada polas organizacións máis representativas en Galicia da Agrupación de Tráfico da Garda Civil.

    A traizón de socialistas (que votaron en contra) e populares (que se abstiveron) ao compromiso de país pactado impediu en setembro de 2010 a aprobación desta lei. Mais arestora a transferencia destas funcións segue a ser unha necesidade, canda a transferencia da AP-9, prometida no pacto de lexislatura de Pedro Sánchez (xaneiro de 2020) e aínda incumprida. Velaí  o espallamento da nosa poboación, a alta densidade da nosa rede viaria e máis a grande dependencia do coche da nosa cidadanía, carentes como estamos de servizos ferroviarios de proximidade. Tamén a cínica política de recadación que seguen na Galicia os dirixentes políticos e altos mandos militares (non os  funcionarios) da Garda Civil de Tráfico. Pois que, con dados de 2015 e 2016, a media de multas impostas neste país por cada 1.000 habitantes foi de 147 fronte ás 85 impostas nos outros 13 territorios nos que opera a Garda Civil de Tráfico. É dicir, nos impoñen 170.000 multas máis. Eis a necesidade de mudarmos dun sistema de recadación a un de prevención, formación e protección, como os que teñen Catalunya e Euskadi, onde cadansúa polícía autonómica xestiona o tránsito de vehículos e onde melloraron substancialmente no número e, sobre todo, na gravidade dos seus accidentes.

      Na primavera de 2021 o Parlamento galego aprobou outravolta, coa abstención do PP a reclamación destas competencias ao Governo do Estado. Algúns voceiros sindicais da Garda Civil formularon dúbidas. Mais constituirá  parte substancial da proposta unha “pasarela” que permita a integración dos funcionarios da Garda Civil de Tráfico na Galicia na Policía autonómica galega, nunhas condicións laborais ben máis acaídas para os funcionarios ca as actuais que sofren.  

*Xoan Antón Pérez-Lema, avogado e analista político

Una declaración de la ONU, anunciando que se han alcanzado los ocho mil millones de personas en el mundo, vuelve a traer a la actualidad los nú­meros. Algo que nos mostró la pandemia, y que aún podemos consultar dia­riamente, son las cifras que señalan la situación del COVID-19 en cada país. La credibilidad de esos datos también se pueden inferir del análisis de las ta­blas publicadas diariamente.

      Cuando se debate sobre os contenidos en la enseñanza preuniversitaria y los modos de su evaluación final, poco se dice sobre números y operaciones algebraicas. Citar la «prueba del nueve» suena a antigualla, olvidando que ese ejer­cicio de verificación de operaciones, que incluso obligatoriamente practicaban niños menores de 10 años, es una de las comprobaciones de vali­dez del nú­mero en los billetes de euro. Y otros algoritmos de aritmética mo­dular seme­jantes sirven para verificar có­digos bancarios y personales que te­nemos que em­plear en la vida cotidiana. La disponibilidad de calculadoras, y de herra­mientas de verificación en el ci­berespacio, facilita las comprobaciones pero enten­der como se emplean esos có­digos, debería ser conocimiento gene­ral bá­sico.

      Incluso las informaciones deportivas desde países de cultura diferente nos permiten ver como el concepto aritmético de semana es compartido, pero con nombres diferentes aunque semejantes.

25/noviembre/2022

• La ONU publica World Population Prospects 2022 donde estima que la población mundial alcanzará 8 000 millones el 15/noviembre/2022 y que India sobrepasará a China como país más poblado durante 2023. También asegura que en los países subsaharianos de Africa continuará creciendo la población, contribuyendo en más de la mitad del crecimien­to global de la población previsto hasta 2050. Cinco países (Egipto, Etiopía, Nigeria, Repú­blica Democrática del Congo y Tanzania) que ahora suman unos 1 400 millones de habi­tantes, en el año 2100 la cifra alcanzarían los 4 300 millones.
• No es muy conocido que actualmente hay 194 países: en África 54, en Europa 50, en Asia 48 (comparte 7 con Europa: Rusia, Turquía, Kazajistán, Azerbaiyán, Geor­gia, Chi­pre y Armenia), en América del Norte y Central 22, en Oceanía 14 y en América del Sur 13 .
• La afirmación «África posee el 60% de las tierras potencialmente cultivables del pla­neta» señala las dimensiones de un continente. Cuando escuchamos que pesqueros galle­gos faenan en Namibia no somos conscientes que han tenido que navegar enfrente de mu­chos países africanos: Marruecos (incluido Sáhara), Mauritania, Cabo Verde, Senegal, Gam­bia, Guinea-Bissau, Guinea, Sierra Leona, Liberia, Costa de Marfil, Ghana, Togo, Be­nín, Ni­geria, Camerún, Santo Tomé y Príncipe, Guinea Ecuatorial, Gabón, República del Congo y Angola.
• En la magnífica información que sobre el COVID-19 ofrece la Johns Hopkins Universi­ty, con los datos que cada país publica, sorprenden los de China (infectados 3 447 441 y 15 885 fallecidos), pues serían menos que los de Portugal (infectados 5 537 108 y 25 395 falleci­dos), aún teniendo una población ciento treinta y siete vez mayor. Además atribuye a ser de Hong Kong 2 068 310 de sus in­fectados y 10 647 de sus fallecidos, mientras en la pro­vincia de Hubei (capital Wuhan) habría 68 511 in­fectados y 4 512 fallecidos entre sus 57 millones de habi­tantes. Claro que las últimas noticias de la fábrica de Apple con cerca de 300 000 emplea­dos en Zhengzhou, en el centro de China, hablan de encierros de cuarente­na para mante­ner la política de cero COVID.
• Asombra que  las mayores tasas de infección correspondan a países como San Marino (64,22 %), Islandia (60,60 %) o Andorra (60,60 %) siendo el 29,03 % la de España (en China 0,24%). Las cifras relativas explican mejor este tipo de datos, aunque la referencia venga dada “por 100 000 habitantes” en lugar de en porcentajes.
• Al igual que en la prueba del nueve se emplea la aritmética módulo 9, en los códigos de barras EAN se usa módulo 10, para el NIF módulo 23 y varios códigos bancarios usan el módulo 11. Ese tipo de “álgebra del reloj” apenas es mencionada en la formación básica.
• El Mundial en Catar provocó la publicación de fechas semanales en árabe y, con  ayuda del ciberespacio, pudimos aprender como se escriben y se leen allí los días de la se­mana. Evidentemente se emplea la numeración del 1 al 7, como en portugués, para evi­tar el orden planetario que desde Roma fue extendido por todo el mundo.
• José María Barja Pérez, exrector de la UDC

A conmemoración da traxedia do Prestige orixinou un conxunto de análises, debates e achegas que serviron para lembrar a transcendencia do sucedido e sinalar a necesidade de promover políticas preventivas ante unha eventual repetición de algo parecido.A pesar da polifonía de voces rexistradas, asistimos a un estrondoso silencio. A reacción do PP non estivo á altura da importancia do acontecido hai 20 anos e non se correspondeu coa súa condición de partido gobernante no Estado e na Xunta cando o Prestige apareceu, dramaticamente, na historia contemporánea galega. Aínda que Aznar e Fraga dispuñan dunha contundente maioría absoluta  nos respectivos Parlamentos non foron quen de xestionar a crise coa mínima eficacia que cabía esixir e fixeron unha exhibición obscena de prepotencia e carencia de empatía cos milleiros de persoas afectadas no plano material e/ou no ámbito emocional. Tendo en conta a circunstancia de que Núñez Feijoo formou parte do Consello da Xunta dende febreiro do 2003 e agora é o presidente estatal do seu partido, tería unha boa oportunidade para demostrar a capacidade de autocrítica que se lle supón a un candidato a ocupar a cadeira da Moncloa.

A todos os creadores de opinión que, dende os medios conservadores, non perden ocasión para descualificar as maiorías que se configuran no actual Congreso, alegando unha suposta ingobernabilidade, habería que pedirlles unha reflexión comparativa entre aqueles tempos de incompetencia e soberbia que se vivían nos despachos oficiais de Madrid e Santiago e a recente traxedia provocada pola pandemia sanitaria. Tendo presente os elementos diferenciais entre ambos asuntos -singularmente, a circunstancia de que o accidente do Prestige era mais previsíbel que a aparición do virus da COVID- a conclusión resulta indiscutíbel: as maiorías absolutas do ano 2002 non foron suficientes para asegurar a solvencia da xestión gobernamental e ficaron convertidas nunha coartada argumental para xustificar o labor dos responsábeis públicos.

A experiencia do Prestige ofrece moitas ensinanzas que teñen sido recollidas por diversas persoas que se involucraron activamente hai agora dúas décadas: a vulnerabilidade da costa galega ante unha deficiente lexislación estatal e internacional que non garantía a seguridade requirida no tránsito marítimo; a inexistencia de medidas preventivas que deberían ser adoptadas despois das catástrofes anteriores (Urquiola, Mar Exeo, Casón…); a importante reacción social artellada arredor da plataforma Nunca Mais; a exemplar mobilización solidaria protagonizada por milleiros de voluntarios e voluntarias procedentes doutros territorios estatais e europeos; a insatisfactoria sentenza xudicial e a escandalosa demora para acceder ás compensacións económicas  das empresas armadoras e aseguradoras…

Na dimensión estritamente política, o Prestige deixou unha pegada certamente relevante. Por unha banda, provocou o desgaste electoral do PP nos comicios municipais do ano 2003, nos xerais de 2004 e na cita galega de 2005. Aínda que cabería agardar unha maior intensidade nese devalo rexistrado nas urnas -sobre todo no propio resultado acadado por Fraga na súa derradeira comparecencia electoral (37 escanos sobre 75)- abriuse indiscutibelmente un novo ciclo na política estatal e tamén na galega. Ademais, a crise aberta pola marea negra foi utilizada para eliminar a Xosé Cuiña da carreira sucesoria de Fraga: na coñecida liorta interna que se viña desenvolvendo entre os baróns do PPdG, Aznar, Rajoy e Romay aproveitaron a conxuntura para colocar a Feijoo na primeira liña do posfraguismo. O Prestige tamén arruinou as novidosas relacións que se estableceran ao remate do ano 2001 entre Fraga e o líder da oposición, Xosé Manuel Beiras. Nunca saberemos se a continuidade daquel inédito clima instaurado na vida parlamentar podería ter provocado consecuencias relevantes na dinámica electoral galega. O presidente da Xunta renunciou a desempeñar un papel autónomo a respecto do goberno de Aznar e asumiu sen complexos as consecuencias de semellante subordinación.

Cabe sinalar unha última circunstancia chamativa neste breve repaso polos impactos políticos do Prestige. O BNG -que, naquel momento, mantiña a hexemonía opositora conseguida nas eleccións de 1997 aínda que dispuña dos mesmos escanos que o PSdG- tivo unha influenza notábel na xestación e mantemento do histórico proceso de mobilización social que se coñeceu a partir da catástrofe. A pesar desta evidencia, nos comicios de 2005, a organización nacionalista perdeu 4 deputados e os socialistas gañaron 8, conformándose unha relación de forzas (25-13) que resultou determinante na estrutura e composición do bipartito saído daquela consulta. Pasados moitos anos, apenas existen análises que permitan explicar semellante fenómeno tan paradoxal. A menos que se estableza como principal factor causal a vitoria de Rodríguez Zapatero nas eleccións xerais de 2004, derrotando nidiamente a Mariano Rajoy.

*Xesús Veiga, economista, ex-deputado do Parlamento de Galicia, profesor xubilado da USC